opracowała Elżbieta Szczepaniec-Cięciak
Udział chemików krakowskich w powstaniu i początkach działalności Polskiego Towarzystwa Chemicznego
W Krakowie, na spotkaniu przedstawicieli polskich chemików i fizyków w czerwcu 1913 roku narodziła się idea utworzenia Towarzystwa Fizyczno-Chemicznego, zaś na spotkaniu we Lwowie powołano komisję do zredagowania statutu, której przewodniczyli profesorowie: Ludwik Bruner z Krakowa oraz Jan Zawidzki, wówczas profesor Akademii Rolniczej w podlwowskich Dublanach. Śmierć Brunera oraz wybuch I wojny światowej uniemożliwiły realizację tego zamierzenia.
Po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Jan Zawidzki, wtedy rektor Politechniki Warszawskiej, natychmiast wykorzystał możliwość realizacji idei, którą wraz z Ludwikiem Brunerem podjął w 1913 r.
Z pomocą Wojciecha Świętosławskiego oraz młodego, pełnego energii Józefa Zawadzkiego, a także cieszącego się ogromnym autorytetem Leona Marchlewskiego, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, przebywającego w owym roku głównie w Puławach, Zawidzki zebrał w dniu 1 marca 1919 r. w warszawskim Centralnym Towarzystwie Rolnym kilkanaście osób związanych z polskimi uczelniami, aby założyć Polskie Towarzystwo Fizyczno-Chemiczne. Jan Zawidzki miał przygotować projekt statutu.
Statut ten przedstawiony został 11 marca 1919 r. w sali Biblioteki Chemicznej Politechniki Warszawskiej gronu chemików i fizyków. W toku obrad, na wniosek lwowskich i warszawskich chemików, postanowiono powołać oddzielne Polskie Towarzystwo Chemiczne.
W dniu 29 czerwca 1919 r. w audytorium chemicznym Politechniki Warszawskiej odbyło się pierwsze zebranie Towarzystwa i powołano pierwszy zarząd,
Prezes
Leon Marchlewski (Kraków)
Wiceprezesi
Stefan Niementowski (Lwów)
Jan Zawidzki (Warszawa)
Członkowie
Stanisław Bądzyński (Warszawa)
Karol Dziewoński (Kraków)
Kazimierz Jabłczyński (Warszawa)
Bolesław Miklaszewski (Warszawa)
Tadeusz Miłobędzki (Warszawa)
Ignacy Mościcki (Lwów)
Józef Pietruszyński (Warszawa)
Ludwik Szperl (Warszawa)
Józef Strassburger (Warszawa)
Wojciech Świętosławski (Warszawa)
Józef Zawadzki (Warszawa)
Ludwik Bruner (1871-1913), profesor chemii fizycznej, założyciel III Zakładu Chemicznego UJ (Zakład Chemii Fizycznej). Jeden z inicjatorów powołania Towarzystwa Chemicznego na ziemiach polskich
Jan Zawidzki (1866-1928), profesor chemii ogólnej i nieorganicznej (Akademia Rolnicza w Dublanach oraz Politechnika Warszawska). W roku akademickim 1916/17 kierownik I Zakładu Chemicznego UJ. Założyciel Polskiego Towarzystwa Chemicznego i wiceprezes pierwszego Zarządu (1919-1921)
Leon Marchlewski (1869-1946), profesor chemii ogólnej i fizjologicznej UJ. Pierwszy prezes Polskiego Towarzystwa Chemicznego (1919-1921 i 1927)
Karol Dziewoński (1876-1943), profesor chemii organicznej i kierownik II Zakładu Chemicznego UJ. Przewodniczący Oddziału Krakowskiego PTChem (1924-1937)
Pierwszy statut Polskiego Towarzystwa Chemicznego, zatwierdzony postanowieniem Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z dnia 23 czerwca 1920 r. za Nr.B.S.2039 stanowił:
I. Nazwa, siedziba, cel i środki.
§ 1. W celu popierania rozwoju nauk chemicznych, ich krzewienia pośród społeczeństwa oraz opieki nad zawodowymi interesami chemików, pracujących na polu naukowem i technicznem, zawiązuje się stowarzyszenie pod nazwą "Polskie Towarzystwo Chemiczne".
§ 2. Siedzibą Towarzystwa jest stołeczne miasto Warszawa. W innych miastach Państwa Polskiego mogą powstać lokalne oddziały Towarzystwa, działające z zachowaniem przepisów miejscowych o Stowarzyszeniach.
§ 3. Do osiągnięcia pomienionych celów, wskazanych w § 1,
Towarzystwo będzie dążyło, z zachowaniem obowiązujących przepisów prawnych:
a) przez urządzanie stałych posiedzeń naukowych;
b) przez organizowanie publicznych odczytów i wykładów;
c) przez organizowanie zjazdów chemików;
d) przez branie udziału w pracach i przedsięwzięciach, podejmowanych przez inne Towarzystwa tak krajowe jak i zagraniczne, a zmierzających do podniesienia rozwoju nauk chemicznych;
e) przez wydawanie własnych czasopism fachowych, poświęconych sprawom naukowym i zawodowym, zarówno jak przez wydawanie oddzielnych publikacyj naukowych;
f) przez zakładanie bibljotek, zbiorów oraz pracowni chemicznych;
g) przez udzielanie nagród i zapomóg na badania naukowe w dziedzinie chemji i jej zastosowań;
h) przez udzielanie informacyj fachowych i zawodowych władzom państwowym i organizacjom społecznym.
§ 4. Polskie Towarzystwo Chemiczne stanowi osobę prawną, może posiadać wszelki majątek ruchomy i nieruchomy, a tym samym nabywać i sprzedawać nieruchomości oraz występować w sądach w charakterze powoda i pozwanego.
§ 5. Towarzystwo posiada własną pieczęć.
II. Fundusze Towarzystwa.
§ 6. Fundusze Towarzystwa tworzą się: 1) z rocznych wkładek członków; 2) z dochodów z własnych przedsięwzięć; 3) z dobrowolnych ofiar i subsydjów; 4) z darowizn i zapisów testamentowych, czynionych na rzecz Towarzystwa; 5) z odsetek od kapitałów Towarzystwa i wogóle z dochodów z jego majątku.
§ 7. Zarząd Towarzystwa prowadzi rachunkowość podług przepisów
prawa i zwyczajów.
I chociaż statuty Polskiego Towarzystwa Chemicznego zmieniały się kilkakrotnie, główne cele działalności organizacji pozostały takie same. Wśród nowych celów na szczególną uwagę zasługują: ścisła współpraca z nauczycielami chemii i przyrody, prowadzenie Muzeum im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, organizowanie zwiedzania zakładów naukowych i przemysłowych, sprawowanie opieki nad Olimpiadą Chemiczną i współpraca z Kołami Naukowymi studentów-chemików.
Krakowski Oddział Polskiego Towarzystwa Chemicznego ukonstytuował się w dniu 7 czerwca 1920 r..
Do Zarządu wybrano: prof. L. Marchlewskiego na przewodniczącego, prof. B. Szyszkowskiego na wiceprzewodniczącego oraz dr J. Robla i dr K. Waltera na członków.
Oddział ten liczył początkowo 30 członków.
Pierwsze posiedzenie naukowe odbyło się 21 czerwca 1920 r. Dr W. Jacek wygłosił na nim odczyt pt. O szybkości rozpuszczalności kryształów.
prof. Leon Marchlewski (1920)
prof. Bohdan Szyszkowski (1921-1922)
prof. Leon Marchlewski (1923)
prof. Karol Dziewoński (1924-1937)
prof. Bogdan Kamieński (1938-1939)
prof. Bogdan Kamieński - UJ (1945-1946)
prof. Tadeusz Lityński - UJ (1947)
prof. Julian Kamecki - AGH (1948-1949)
prof. Ignacy Złotowski - UJ (1950-1951)
prof. Aleksander Kocwa - AM (1952-1953)
prof. Wiktor Jakób - UJ (1954-1955)
prof. Adam Bielański - AGH (1956-1957)
prof. Jan Moszew - UJ (1958)
prof. Kazimierz Gumiński - UJ (1959-1960)
prof. Lucjan Czerski - AGH (1961-1962)
prof. Bronisław Zapiór - UJ (1963-1964)
prof. Jerzy Haber - PAN (1965-1966)
prof. Józef Chojnacki - UJ (1967-1968)
prof. Jerzy Dereń - AGH (1969-1970)
prof. Janina Janikowa - UJ (1971-1974)
prof. Jerzy Sędzimir - AGH (1975-1977)
prof. Alojzy Gołębiewski - UJ (1978-1980)
prof. Ludwik Górski - PK (1981 -1983)
prof. Piotr Tomasik -AR (1984-1985)
prof. Jan Pielichowski - PK (1986)
prof. Piotr Tomasik - AR (1986-1989)
prof. Jan Pielichowski - PK (1990-1992)
dr hab. Barbara Oleksyn, prof. UJ (1993-1997)
prof. Krystyna Dyrek - UJ (1998-2000)
prof. Roman Dziembaj - UJ (2001-2006)
prof. Leonard M. Proniewicz - UJ (2007-2012)
dr hab. Ewa Witek - UJ (2013-2018)
prof. Bogdan Kamieński - UJ (1946)
prof. Adam Bielański - UJ (1960-1961)
prof. Janina Janikowa -UJ (1977-1979 i 1980-1982)
1969 - VII Jubileuszowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Chemicznego
Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego: prof. dr hab. Jerzy Haber (PAN)
1980 - Doroczny Zjazd Naukowy PTChem i SITPChem
Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego: prof. dr hab. Alojzy Gołębiewski (UJ)
1991 - Doroczny Zjazd PTChem i SITPChem "Kraków 91"
Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego: prof. dr hab. inż. Jan Pielichowski (PK)
2002 - Doroczny XLV Zjazd PTChem, Kraków 2002
Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego: prof. dr hab. Roman Dziembaj (UJ)
2018 - Doroczny LXI Zjazd Naukowy PTChem,
Przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego: dr hab. Ewa Witek (UJ)
- Otwarcie posiedzenia przez prof. Krystynę Dyrek, Przewodniczącą Krakowskiego Oddziału PTChem
- Wystąpienie prof. Jerzego Konarskiego, Prezesa Zarządu Głównego PTChem
- Wykład prof. Adama Bielańskiego pt. Chemia nieorganiczna XX wieku. Niektóre spektakularne syntezy
- Wykład doc. dr hab. Elżbiety Szczepaniec-Cięciak pt. Krakowski Oddział Polskiego Towarzystwa Chemicznego w latach 1920-2000
Widok sali wykładowej w budynku Instytutu Chemicznego przy ul. K.Olszewskiego 2, przygotowanej do wykładu prof. Tadeusza Estreichera na uroczystym posiedzeniu Krakowskiego Oddziału PTChem z okazji 10 rocznicy śmierci Karola Olszewskiego, 1925 r.
Uczestnicy Sesji Plakatowej pt. Integracja i korelacja w nauczaniu chemii i przyrody, 14.04.2000, organizowanej przez Zakład Metodyki Nauczania Chemii UJ i Sekcję Dydaktyczną Krakowskiego Oddziału PTChem (Sala Audytoryjna im. B. Kamieńskiego w budynku Wydziału Chemii UJ)
Moment wręczenia prof. Adamowi Bielańskiemu Medalu M. Skłodowskiej-Curie oraz Odznaki Honorowej PTChem przez prof. Jerzego Konarskiego, prezesa Zarządu Głównego PTChem podczas uroczystego posiedzenia z okazji 80-tej rocznicy Krakowskiego Oddziału PTChem, 15.06.2000, Wydział Chemii UJ
Otwarcie Dorocznego XLV Zjazdu PTChem przez prof. Romana Dziembaja, przewodniczącego Komitetu Organizacyjnego. Obok siedzą: prezes Zarządu Głównego PTChem prof. Jerzy Konarski i prorektor UJ prof. Maria Nowakowska, Aula Collegium Novum UJ, 9.09.2002
Biuro Dorocznego Zjazdu PTChem 2002 w budynku Wydziału Chemii przy ul. R. Ingardena 3